Çürük Dişler

Konu: Çürük Dişler Ptsi Kas. 03, 2008 12:38 am

Çürük
Dişler

Diş çürükleri daha çok koyu renklenmelerle birlikte görülen
oyuklar olarak algılanmaktadır. Önlenebilir bir hastalık olmasına karşın dünyada
diş çürüğü deneyimi yaşamayan çok az insan vardır.

Dişler neden
çürür?

Ağızda bulunan bakterilerden oluşan bakteri plağı, şekerli ve unlu
yiyeceklerin ağızda kalan artıklarından asit oluşturabilmektedir.

Bu
asitler, dişlerin mineral dokusunu çözerek dişin minesinin bozulmasına ve
sonuçta da diş çürüğünün başlamasına ve dişhekimlerinin kavite dedikleri
oyuklara neden olmaktadırlar.

Uzun yıllar, nedeni bilinmeyen bir hastalık
gözüyle bakılan diş çürüğünün günümüzde çok sebebe bağlı bir hastalık olduğu
anlaşılmıştır.

Diş çürüğünün başlıca 3 etkeni vardır:
Bakteri
plağı Diş plağı adı da verilir,

Karbonhidratlı gıdalar Şeker, un...
gibi,

Bünyesel etkenler Dişin yapısı. tükürüğün bileşimi...
gibi

Diş sağlığı dengeli olan bir kimsede bu etkenlerden birisi
değişikliğe uğrarsa, çürük ortaya çıkar.

Çürük belirtileri
nelerdir?

Çürük ve oyulmuş bir diş, koyu renkli boşluğuyla kolayca
tanınır. Fakat bazen çürük çukurcuğu gizli kalır ve diş hekimi ancak yardımcı
tanı araçlarıyla mesela diş röntgeni gibi teşhis
koyabilir.

yukarı

Çoğu zaman çürük, diş tüberküllerinin yani
tümsekciklerin birbiriyle kesiştiği yerde veya dişin boyun kısmında görülür. İki
diş arasında kalan gizli çürükler uzun süre fark edilmez. Bu tür çürüklerde ...
akşam yemek yerken dişime taş geldi zannettim, bir de baktım, dişimin bir
parçası ağzımda... denildiğini sıkça duyarız.

Diş çürüğünde diş hekimine
başvurmayı gerektiren en önemli belirti ağrıdır. Ağrı, soğuk, sıcak, tatlı veya
ekşiden olur. Ağrının şiddeti kişiden kişiye değişir ve etken ortadan kalkınca
ağrıda geçer fakat tedavi edilmeyen çürüklerde ağrılar bir süre sonra sürekli
olmaya başlarlar.

Diş çürüğü nasıl ilerler?
Çürük, daima dişin
yüzeyinden başlar ve ilerleyerek dentin tabakasına erişir. Dentin, mineden daha
fazla organik madde içerir. Bu nedenle çürük bu tabakada daha çabuk yayılarak
dentini bir burgu gibi deler fakat, çürüğün ilerleme hızı, kişiden kişiye ve
dişten dişe çok değişir.
Unutulmaması gereken bir husus da, dentinin dişin
bir savunma organı olduğudur. Dentin içinde önceki bölümde tanımı yapılan
kanalcıkların ucunda odontoblast denilen yapım ve onarım hücreleri bulunur ve
bunlar çürük dentini tamir dokusu ile tıkayabilirler. Tıpkı kuşatılan bir kaleyi
savunanların güllelerle açılan gedikleri onarmaları gibi... Kendiliğinden olan
bu savunma, bazen hızla ilerleyen çürük karşısında yetersiz
kalabilir.
yukarı

Çürükten korunmak için ne yapmalıdır?
İlk
yapılması gereken şey diş hekimine gitmek ve onun önerilerine uymak olmalıdır.
Aslında çürükten korunma, bir kişisel irade konusudur ve hepimizin sağlam dişler
ve sağlıklı ağzın getireceği rahatlığın bilincinde olmamız gerekir.
Diş plağı
ve karbonhidratlı gıdalar neden çürük oluşturur?
Günümüzde bakteri plağı ile
ilgili çok sayıda araştırma yapılmaktadır ve artık şekerle birlikte bakteri
plağının, çürüğün baş etkenlerinden birisi olduğu anlaşılmıştır.
Bakteri
plağı görülebilir mi? Evet görülebilir. Bunlar, dişlerin boyun kısmında ve iki
diş arasında yer alan beyazımsı kirlerdir. Fark edilmesini kolaylaştırmak için
piyasada Disclosing Tablet veya Disclosing solution adıyla bilinen boyayıcı
tablet ve eriyikler satılır. Plak şöyle teşekkül eder:
Önce tükürükle protein
dişe yapışır.
Bu proteindeki bol miktarda ağız ortamında bulunan şekerden
kimyasal yolla dekstran yapar.
Dekstran bu protein plağına tutunur ve böylece
diş plağı teşekkül eder.
Teşekkül eden plak artık yalnız ağız çalkalamakla
giderilemez.
yukarı

Buraya kadar oyunun-yani çürük
oluşumunun-piyonları yani bakteriler hazır olmuştur... Şimdi bakteriler, mineye
bir hamle yapacaklardır... Bakteriler bu hamleyi iki koldan yaparlar:
Bazı
bakteriler şekerden asit yaparak, minenin inorganik örgüsünü
bozarlar.

Bir kısmı da, minenin organik kısımlarını parçalayan enzimler
ya parlar.

İşte diş çürüğü oyununun senaryosu kısaca böyledir. Bu oyun
nasıl bozulur ve çürük nasıl önlenebilir?

Bakteri - şeker işbirliği
önlenirse oyun bozulur mu? Bu nasıl olabilir? Müttefiklerden birisini Örneğin
şekeri ortadan kaldırarak... Şeker, çikolata, pasta yemeden... Olur mu? Şeker,
organizma için kaçınılmaz gıdalardan birisidir ve hayvan deneyleri şekerden
yoksun beslenmenin çürüğü durdurmadığını, sadece biraz azalttığını göstermiştir.
Evet, şeker bir çürük etkenidir ama, ne tek başına ne de başlıca
etken...

Öyleyse, çürükten korunmak için ne yapmalıdır? Asıl korunma,
ikinci saldırgana yani mikroplara karşı mücadele ile olur. Bu da dişleri
fırçalayarak gerçekleştirilir.

yukarı

Kimlerde daha çok çürük
olur?

Şekerli ve unlu yiyeceklerle bakterilerin buluşması sonucunda
çürükler oluştuğuna göre herkes için bir tehlike var demektir. Ancak
beslenmelerinde karbonhidratlı ve şekerli yiyeceklerin oranı çok yüksek olanlar
bir de sularında florür oranı çok düşükse çok daha fazla çürük tehlikesi
altındadırlar. Bakteri plağı tarafından oluşturulan aside karşı tükürük doğal
bir savunma mekanizması oluştursa da tek başına çürüğü önleyemez.Tükürük akışını
ve miktarını azaltan hastalıklar ya da ilaçlar da çürük oluşumunu
hızlandırmaktadırlar. Bu nedenle de dişhekimleri tükürük akışını artırdığı için
şekersiz sakızları sıklıkla önerirler.

Çürük Aşısı Var
mıdır?

Hayır... Ama gazetelerde okuyoruz diyeceksiniz. Biraz önce size
çürüğün çok sebebe bağlı bir hastalık olduğunu söyledik. Neye karşı, hangi
etkene karşı aşı hazırlanacak? Bilim adamları yaklaşık elli yıldır bu konuda
çalışmaktadırlar.

Çürüğe karşı antibiyotik var mıdır?

Çürüğü
durduracak bir antibiyotik yoktur. Üstelik, antibiyotikler çocuklarda oluşum
döneminde dişlerin üzerine çökelerek onları boyarlar ve gri-kahverengi,
morumtırak renk almalarına neden olurlar.

yukarı

Antiseptik
gargaralar kullanalım mı?

Bazı ağız ve dişeti hastalıklarında belirli bir
süre için belirli dozda antiseptik gargara verilebilir fakat şunu unutmayın ki,
ağız sağlığında en etkin araç fırçadır.

Çürük oluşumuna bazı
alışkanlıkların etkisi

Beslenme alışkanlıklarının çürük oluşumuna etkisi
olduğu öteden beri bilinmektedir. Örneğin sert ve lifli gıdalarla beslenen
Eskimolarda çürük hemen hemen hiç görülmez. Buna karşılık yumuşak ve yapışkan
besinlerin dişler üzerine tutunmaları, plak oluşturmaları ve çürük meydana
getirmeleri daha kolaydır.

Diş çürümesi önlenebilir mi?

EVET.
Sabah kahvaltısından sonra ve akşam yatmadan önce dişlerin fırçalanması ve her
gün diş ipliğinin düzenli kullanılması en etkili yoldur. Yiyecek artıkları en
çok dişlerin çiğneme yüzeylerindeki girintilerde ve dişlerin birbirine değdiği
ara yüzeylerde biriktiği için, diş fırçaları küçük başlı seçilmelidir. Dişlerin
iç yüzeyleri, dış yüzeyleri, çiğneyici yüzeyleri ve dilin üstü fırçalanmalı ve
ara yüzlerde diş ipliği kullanılmalıdır. Fırçalar, orta derecede sert ya da
yumuşak kıllı olmalı ve belirli aralıklarda değiştirilmelidirler. Fırça
kıllarının aşınmamış olması ve bakteri taşımayacak bir şekilde muhafaza edilmesi
gerekmektedir. Asla başkasının diş fırçası kullanılmamalıdır. diş fırçalama
sırasında florürlü bir diş macunu kullanılarak, florürün diş çürüğünü önlemedeki
rolünden yararlanılmalıdır. Florürlü macunlara yardımcı olarak aynı zamanda ağız
kokusunu gidererek ferahlık ve temizlik hissi veren florürlü gargaralar da
kullanılabilir.

Ayrıca bakınız, Ağız bakımı ve fırçalama
teknikleri

Şekerli yiyecekleri ana öğünlerde tüketmeye çalışmak ve
yemek aralarında bir şey yememeye gayret etmek de diğer bir
önlemdir.
Dişhekimine muntazam aralıklarla başvurmak bir çürüğü önlemek ya da
erken yakalamada en iyi yoldur. Ayrıca sıcak ve soğuğa duyarlı dişler ya da
ağrılı dişlerde veya tebeşirimsi renkte olan başlangıç çürükleri, kahverengi
renklemeler ve oyuklar gibi durumlarda vakit geçirilmeden hekime başvurulması
tedavinin şeklini değiştirecek ve zorluğunu azaltacaktır.

Çürük nasıl
tedavi edilir?

Diş çürüğünün kendiliğinden iyileşmediğini ve çürüyen
yapının tamir olmadığını biliriz. Çürük tedavi edilmezse ilerler. Öyleyse,
mutlaka çürük dişi doldurmak gerekir. Henüz diş özüne kadar ilerlememiş çürükler
şöyle tedavi edilir:

1. Önce Çürük Temizlenir

Mine ve dentin çok
sert yapılardır. Çürüğü temizlerken bu yapıların kaldırılması gerekir. Çürük,
frez dediğimiz özel uçlarla temizlenir. Günümüzde çürük, elmas uçlu veya
tungsten çeliğinden yapılmış frezlerle temizlenir. Bu frezler yüksek dönülü,
hassas motorlara takılır. Bu motorların dönüşü dakikada 300.000 dir. Saniyede,
ya da 2 sayana kadar kullanılan alet tam 5.000 devir yapar. Ayrıca dönme
esnasında hiç titreşim de yoktur. Biraz ağrı olabilir. Çünkü, dentin yüzeyi
biraz hassastır ve kişiden kişiye değişen şiddette ağrı duyulur. Bunun çaresi
lokal anestezidir. Lokal anestezi ile hiç ağrı duymadan diş dolgusu
yaptırılabilir.

2. Temizlenen Çürük Boşluğu Şekillendirilir

Diş
doldurturken sadece çürüğün temizlenmez çürük etrafında bazı düzeltmeler de
yapılır. Çürük boşluğunun genişletilmesi kavite hazırlama belirli kurallara göre
biyomekanik ve yapısal morfolojik zorunluluktan dolayı yapılmaktadır.

alıntıdır...